In de uiterwaarden tussen Ewijk en Beuningen loopt een kudde Koniks rond
Koniks stammen rechtstreeks af van de Tarpan, het wilde Europese paard. De Tarpan is in grote delen van Europa al geruime tijd uitgestorven, maar in Oost-Europa heeft de soort nog vrij lang stand kunnen houden. In de 19e eeuw werden de laatste Tarpans door Poolse boeren gevangen en gekruist met hun eigen werkpaarden. Het resultaat: een sterk, gezond, hard werkend en goed hanteerbaar paard, Konik genaamd. Met een speciaal fokprogramma proberen we nu vanuit de Konik in de richting van de Tarpan terug te fokken. Dit wil zeggen: naar een muisgrijs paard met zebra-achtige strepen over de benen, een aalstreep over de rug, zelfredzaam en in staat in het wild te overleven. We zijn met ons programma dus al een heel eind op weg.
Bij de introductie van grote grazers in natuurgebieden is heel bewust gekozen voor het Konik-paard. Het dier is in hoge mate zelfredzaam en heeft een rustige aard. Dat gaat goed samen met publiek.
Door zijn vrije manier van leven - in een natuurlijk kuddeverband - kan de Konik veel van zijn paard-eigen gedrag tot uitdrukking brengen. De Konik is daarmee niet alleen een mooi, maar ook een bijzonder boeiend paard. Interessant is bijvoorbeeld de sociale structuur binnen de kudde. Ieder paard heeft hierin zijn eigen plek. Soms moet een plek letterlijk bevochten worden. Het beeld van twee steigerende hengsten tegen over elkaar - een leidhengst met zijn rivaal - is bekend. Er zijn allerlei manieren waarmee paarden hun rang in de hiërarchie aan elkaar duidelijk maken. Jonge, onderdanige koniks happen bijvoorbeeld lucht als een dominante hengst of merrie dreigend op hen afkomt. Ze zeggen daarmee: doe me niks, want ik ben onderdanig. Ook typisch is het gedrag van de hengsten bij een keutelhoop. Zodra een ondergeschikte hengst de hoop aanvult met nieuwe keutels is de dominante hengst er gelijk bij om zijn keutels en zijn urine er overheen te laten gaan. Alles draait om zijn geur. Koniks helpen elkaar ook als het moet. Bij een bevalling gaan ze om de merrie in kwestie heen staan en schermen ze haar af. Een keer is zelfs gezien dat een oudere merrie met haar voorhoef van voor naar achter over de buik van de barende merrie streek.
Koniks en mensen.
Verwilderde koniks zijn voor mensen prachtig om naar te kijken. Ze doen immers meer dan alleen maar suf grazen. Vaak geven ze spectaculaire life-voorstellingen weg, waar geen natuurfilm aan tippen kan. De mooiste observaties doe je wanneer je afstand houdt en rustig de tijd er voor neemt. Veel mensen zijn nog niet vertrouwd met een dergelijke benadering van paarden. Ze kennen alleen de omgang zoals op maneges en kinderboerderijen, inclusief het voeren en knuffelen. Zo willen ze ook met Koniks omgaan. Dat kan dus niet. Want worden Koniks gevoerd en geaaid, dan dringen ze zich aan mensen op. Net zoals ieder ander (tam) paard zou doen, met de bedoeling wat lekkers te krijgen. Het verschil is echter dat de Konikpaarden niet vaststaan , maar vrij rondlopen, net als wij. In onze ogen worden Koniks door te voeren brutaal. Maar wat is er in de ogen van de Koniks aan de hand? Ze bekijken mensen met Konik-ogen. Ze kijken in rangen en standen, wie is onderdanig en wie dominant. Een wezen dat zijn voedsel afstaat, dat moet wel een heel erg onderdanig schepsel zijn, zo "redeneert" de Konik, daar durf ik wel bij te komen. Dan is het met de schuwheid snel gedaan. Iets degelijks geldt ook voor aaien. Wanneer koniks elkaars vacht krauwen, dan is het paard dat met krauwen begint meestal de onderdanige. Dus wie met aaien begint, kan nagaan wat zijn positie in de ogen van een Konik is….. De juiste omgangsvorm. De juiste omgangsvorm met Koniks is kort gezegd: Afstand houden. Met rust laten. Niet aaien, niet voeren. Intimiteit vinden paarden bij elkaar, en voedsel vinden ze in de natuur,daar hebben ze geen mens voor nodig.